Bezuinigen moeilijk? Schrap gewoon wat disciplines…

Ha, er is weer een prijs uitgereikt. Dit keer de Pecunieprijs voor het meest inspirerende en innovatieve bezuinigingsidee van gemeenten. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en adviesbureau BMC kozen Deurne als winnaar. Die gemeente bezuinigt 90% op het regionale centrum voor de kunsten (RICK) en slaagt er tegelijkertijd in een nieuwe muziekvoorziening op te zetten voor harmonieën en fanfares.

Toch gek dat de VNG - in dit geval de VNG-commissie Financiën - deze prijs aan Deurne uitreikt. Die gemeente subsidieerde jaarlijks voor 400.000 euro. Dat is waar. Maar dat was voor het gehele pakket aan kunstbeoefening in de vrije tijd: dans, beeldende kunst, muziekonderwijs aan harmonieën en fanfares (HaFa) en overig muziekonderwijs (van pop tot viool, van keyboard tot harp). Het is niet zo moeilijk flink te bezuinigen als je alleen het verenigingsgebonden HaFa-deel overhoudt. Ook niet als je het onderwijs overlaat aan amateurs en een enkele gediplomeerde docent, als ZZP'er. En dit tegen een laag ZZP-tarief, maar daar zit in de kunsteducatie-markt blijkbaar niks anders op. Vanzelfsprekend protesteert branchevereniging Kunstconnectie tegen de toekenning van deze prijs.

Nog gekker is dat diezelfde VNG - en dan de VNG-commissie onderwijs, cultuur en sport - zo bezorgd is over de kunsteducatievoorzieningen dat ze daarover samen met OCW advies vraagt aan de Raad voor Cultuur (Visiebrief, pagina 8). Dezelfde VNG trouwens die afspraken maakt over salarissen voor docenten op muziekscholen en creativiteitscentra. En die zijn heel wat hoger dan de ZZP'ers in Deurne gaan verdienen. Zeker ook omdat die zelf voor hun sociale zekerheid moeten zorgen zoals verzekeringen en een pensioenvoorziening.

Een wat wrange blog, zo direct voor de zomervakantie. Maar goed, ik heb mijn punt gemaakt. Nu even rust. Tijd ook om iets boeiends te lezen zoals het OESO-rapport Art for Art’s sake en het al wat oudere proefschrift Uit verveling van Arend Prins. Ze staan klaar op mijn iPad. Jullie ook een fantastische vakantie gewenst.

Als u trouwens een alternatieve winnaar van de Pecunieprijs weet - een gemeente die wél als rolmodel dient - laat het dan weten in het netwerk Cultuureducatie of in het netwerk Amateurkunst op LinkedIn.

Jet Bussemaker = kwaliteit cultuureducatie = ontwikkeling creatieve vaardigheden

Minister Bussemaker stuurt nog vóór de zomer een brief aan de Tweede Kamer over haar visie op het cultuurbeleid. Als voorbereiding op deze brief voert de minister verscheidene rondetafelgesprekken met het veld over allerhande thema's. Zo is op 25 april een gesprek gepland over cultuureducatie. De minister gaat hierover in Rotterdam in gesprek met ondernemers en docenten. Het thema is dan de toenemende betekenis van creatieve vaardigheden voor de samenleving en de rol van het onderwijs daarbij – van primair tot universitair.

Ter voorbereiding op dit rondetafelgesprek legt de minister ons alvast enkele vragen voor: 'Welke creatieve vaardigheden worden volgens u van belang in de toekomst? Hoe zou het onderwijs hierop in kunnen spelen? Welke goede voorbeelden kunt u noemen? Wat zou er moeten gebeuren om het nog beter te doen?'

Deze vragen staan al enkele dagen op het Netwerk Cultuureducatie bij LinkedIn en reacties zijn er ook al. Zo wijst Edwin van Meerkerk op de cultuurwerkplaatsen waar al veel geleerd is over wat creativiteit is en hoe creativiteit bij aanstaande docenten en leerlingen wakker gemaakt kan worden. En dat lees je ook in het onderzoek van Marie-Thérèse van der Kamp naar divergent denken en beoordelen. David Otten heeft het over het procesmatig denken en handelen van leerlingen en het belang van het hierop reflecteren. En Nancy Wiltink houdt een pleidooi voor de ontwikkeling van de verbeelding, omdat die nodig is om creatief te kunnen denken.

Via deze blog doe ik nu een oproep aan jullie allemaal om input te geven voor het gesprek met de minister op 25 april over creativiteit, cultuureducatie en kunstzinnige oriëntatie. Dragen de schoolvakken in kunst en cultuur bij aan creativiteit en innovatie? Recente uitspraken hierover - ook op onze eigen website skills21 – van Lois Hetland en Ellen Winner beantwoorden deze vraag in ieder geval al positief.

Andere thema's als voorbereiding voor haar beleidsbrief zijn de buitenschoolse kunsteducatie in stad en regio én de maatschappelijke waarde van kunstbeoefening in de vrije tijd. Deze gesprekken bereiden het LKCA samen met het ministerie van OCW voor. En eerder was er al een goed rondetafelgesprek over onderwijs en museumeducatie, waar ik ook aan deelnam.

Meer dan 50 reacties zijn naar aanleiding van deze oproep verzameld en als input meegenomen in het rondetafelgesprek op 25 april. Teunis IJdens was namens het LKCA aanwezig, lees hier zijn reactie en praat verder in het Netwerk Cultuureducatie.

Zie ook resultaten van cultuurwerkplaatsen op Cultuurplein:

Creativiteit als thema op pabo Avans
Creatief schrijven op de Iselinge Hogeschool

Onderwijs = Leren = Beoordelen

Bron: procesevaluatieformulier uit Altermoderne kunsteducatie: theorie en praktijk.

Een welgemeende felicitatie aan onze bijzonder hoogleraren. Carla van Boxtel (historische cultuur en educatie, EUR) en Folkert Haanstra (cultuurparticipatie en cultuureducatie, UU) dienden samen een voorstel in bij de Nederlandse organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) onder de titel 'Assessment in arts education'. En hun aanvraag is gehonoreerd! Het onderzoek wordt uitgevoerd aan de afdeling Pedagogiek, Onderwijskunde en Lerarenopleiding van de Universiteit van Amsterdam, waar Carla tevens werkzaam is.

De NWO Programmaraad voor het onderwijsonderzoek verleent subsidies voor studies naar onderwerpen die voor onderwijspraktijk en -beleid van belang zijn en waar nog geen overzichtsartikelen van bestaan. En nu is er dus subsidie voor een studie naar beoordelings-instrumenten in de kunsteducatie. De studie zal een overzicht geven van het type instrumenten dat er voor kunsteducatie is, van hun effectiviteit, en van de competenties en competentieniveaus die erin gebruikt worden. Het zal scholen en docenten helpen om beoordelingsvormen te kiezen die aansluiten bij hun visie op kunsteducatie en bij de doelen die ze nastreven.

Als aanvulling op de literatuurstudie zal het LKCA inventariseren welke instrumenten groepsleerkrachten in het primair onderwijs al kunnen gebruiken om de culturele ontwikkeling van leerlingen te beoordelen en deze voorbeelden beschrijven. De inventarisatie is een opdracht van het ministerie in het kader van het landelijke programma Cultuureducatie met Kwaliteit. Juist het zichtbaar maken van leerresultaten draagt bij aan de inhoudelijke kwaliteit van het leergebied kunstzinnige oriëntatie. Een mooi voorbeeld van een door een docent ontwikkeld evaluatieformulier is boven deze blog afgebeeld.

Het zichtbaar maken en vastleggen van de beeldende ontwikkeling van leerlingen was ook onderwerp van onderzoek in de Cultuurwerkplaats van de docentenopleiding van de Willem de Kooning Academie. Dit leverde een masterscriptie met beoordelingscriteria op, en twee instrumenten die nu verder ontwikkeld worden door studenten: een ontwikkelingsportfolio gebaseerd op de fasen uit het leerplan van VONKC; en een App, die de ontwikkeling van metacognitief vermogen en houding inzichtelijk maakt voor leerling en docent.

Onderzoek naar beoordelen lijkt in zwang te zijn. Onlangs verscheen een methode voor kwalitatieve evaluatie van cultuuronderwijs op school van de Rijksuniversiteit Groningen. En een OECD-onderzoek naar een instrument om creativiteit als leeropbrengst van onderwijs te beoordelen. Helaas is deze blog te kort om recht te doen aan de inhoud van deze studies. Maar lees - en beoordeel - ze vooral zelf.

Het is hard nodig dat er een goed overzicht komt van beoordelingsinstrumenten voor kunstzinnige oriëntatie in het primair onderwijs. Zonder beoordeling weet je immers niet wat een leerling geleerd heeft! Praat mee over dit actuele thema in het Netwerk Cultuureducatie op LinkedIn.