Hoe koud het was en hoe ver….

Vorige week woensdag om half zeven op. Een uur later op wit, leeg station. Trein rijdt niet. Wisselstoring. Reisplanner checken. Van centraal rijdt ie wel. Snel met stadsbus naar centraal. Ook daar geen trein. Mijn doel - de Iselinge Hogeschool in Doetinchem – is vandaag onbereikbaar.

De Iselinge was pas mijn eerste doel dit jaar. Voor de eerste weken van het jaar ontving ik verschillende spreekverzoeken. Het leek wel of het hoger onderwijs in de gaten had dat ik wat meer tijd zou krijgen omdat ik na 1 januari niet meer als directeur zou functioneren. Dat dacht ik zelf ook, en ik ging dan ook op vier spreekverzoeken in. Wat bleek: mijn Raad van Toezicht wilde meer tijd om een passende directeur te vinden en verzocht me om tenminste tot 1 juli aan te blijven.

Ondanks alle drukte, heb ik geen uitnodiging afgezegd. In Tilburg sprak ik over de toekomst van ckv1 en ckv - een onderwerp dat me behoorlijk bezighoudt – en nodigde de studenten uit tot een discussie hierover. Hun conclusie was dat in het voortgezet onderwijs structureel en herkenbaar aandacht besteed moet worden aan culturele en kunstzinnige vorming door een steviger ckv-vak in het curriculum op te nemen. Of de nieuwe staatssecretaris dat ook vindt? Uit de brieven van 6 en 13 december 2012 aan de Kamer is niets in die richting af te leiden. Wel hoorde ik dat beide bewindvoerders - Bussemaker en Dekker - voor 18 maart een brief hierover aan de Kamer sturen. En of het vak nu blijft bestaan of dat het wetsvoorstel wordt aangenomen, er is nog geen zinnig woord over te zeggen. Als het nodig is komen we samen weer in actie.

In Doetinchem zou ik spreken tijdens een veldcontactdag met studenten, docenten en stagementoren. Het onderwerp was niet mis: 'zelfgestuurd leren en professionele ruimte' en dat dan toegespitst op kunstzinnige oriëntatie en de kwaliteit van de groepsleerkracht. Mijn presentatie was voorbereid maar de NS zat me dwars. Het enige wat ik kon doen was afbellen, ik zat gewoon vast. De dag bleek achteraf een succes en op de volgende veldcontactdag in april mag ik mijn verhaal alsnog doen.

Maandag spreek ik nog bij de master muziekeducatie van het Haags conservatorium over het (rijks)beleid voor kunst en cultuur in basis- en voortgezet onderwijs. Ik sluit voorlopig af bij de Amsterdamse AHK-master kunsteducatie met een gesprek over ons landelijk kennisinstituut LKCA en over beleid en praktijk van overheden, onderwijs en culturele instellingen voor het landelijk programma cultuureducatie met kwaliteit.

Sneeuw en ijs vind ik prachtig, maar je weet eigenlijk bij voorbaat al dat het spoor acuut in de war raakt. Maar dat geldt niet voor ons. Wij willen zonder obstakels vooruit om cultuureducatie met kwaliteit met gemeenten en provincies vorm te gaan geven.

Voor meer discussie over een steviger ckv-vak in het curriculum, zie het Netwerk Cultuureducatie en het Netwerk Amateurkunst op LinkedIn.

Trends in theatereducatie

Hoe staat het met theatereducatie? Het trendrapport Theatereducatie in de praktijk, een van de laatste publicaties van Cultuurnetwerk Nederland, geeft hier inzicht in. Het rapport is gemaakt samen met de Universiteit van Amsterdam, het Theaterinstituut Nederland (TIN) en de Nederlandse Associatie voor Podiumkunsten (NAPK).

De helft van de gezelschappen, podia, festivals en impresariaten biedt educatieve activiteiten aan. De motieven om aan educatie te doen, zijn echter zeer uiteenlopend. Voor de een staat het plezier van het publiek tijdens een theaterbezoek centraal, voor de ander het begrip van de voorstelling. En dit zijn nog maar twee voorbeelden. Opvallend is dat bij het ontwikkelen van educatief aanbod een minderheid van de respondenten duurzaam samenwerkt met partners in het onderwijs. Wel evalueert men de activiteiten. Effecten op langere termijn worden niet onderzocht.

Rijksgesubsidieerde instellingen hebben bijna allemaal educatie in hun programma. Dat is niet voor niets, want onderdeel van de subsidie-eisen van het Rijk voor de huidige cultuurplanperiode (2013-2016) is dat deze instellingen allemaal educatie programmeren.

De meeste educatieve activiteiten richten zich op basis- en voortgezet onderwijs, vaak in de vorm van een workshop, waarbij men bij voorkeur 'maatwerk' levert. Buiten schoolverband bereiken educatiemedewerkers een variëteit aan doelgroepen, van peuters tot senioren, van buurtbewoners tot talentvolle jongeren, van volwassenen met een beperking tot studenten journalistiek, van amateurs tot professionals.

Wie verantwoordelijk is voor de educatieve activiteiten verschilt. Over het algemeen is dat de medewerker educatie of de artistiek leider, soms de communicatiemedewerker, zakelijk leider of directeur, en in een enkel geval het hoofd van de afdeling educatie of een cultuurcoach. Lang niet alle instellingen hebben een aparte afdeling educatie, vaak is educatie ondergebracht bij de afdeling communicatie, marketing en pr. Het aantal beschikbare uren voor educatie loopt sterk uiteen, evenals het budget.

De meeste respondenten zijn tevreden met de vaak stevige plek van educatie in het werkplan. Wensen zijn er vooral voor ruimere financiële middelen, meer armslag en meer menskracht. Daarover is men het minst tevreden. Verder streeft men naar een betere relatie met het onderwijs.

Hoe uiteenlopend de gezelschappen, festivals en podia ook zijn, ze zijn allemaal afhankelijk van geld en publieke en politieke belangstelling. Zonder structurele subsidie is een consistent educatiebeleid voor veel organisaties lastig te realiseren. Juist in de periode na dit onderzoek is er flink bezuinigd. Anderzijds geeft de overheid in haar nieuwe beleid een kwaliteitsimpuls aan het basisonderwijs, onder meer om hun samenwerking met culturele instellingen duurzaam te versterken. Wat het effect van deze kwaliteitsimpuls zal zijn is vooralsnog onduidelijk, maar wij werken er als LKCA hard aan mee om de kwaliteit van die samenwerking langdurig te versterken.

Voor meer discussie over de kwaliteit van educatie en duurzame samenwerking tussen basisonderwijs en culturele instellingen ondanks alle bezuinigingen, zie het Netwerk Cultuureducatie of Netwerk Amateurkunst op LinkedIn.

LKCA in de lucht!

Het was even spannend, en vooral heel hard doorwerken in december. En het is gelukt. Met ingang van het nieuwe jaar is het Landelijk Kennisinstituut Cultuureducatie en Amateurkunst, het LKCA, letterlijk en figuurlijk in de lucht! En zoals de Maya's eeuwen geleden al voorspelden, het einde van 2012 is niet het einde van de wereld, maar de start van een nieuw tijdperk met nieuwe kansen en uitdagingen.
Bijna alle medewerkers van het LKCA hadden vakantie en zijn maandag begonnen. We openden het jaar en ons nieuwe instituut met een feestelijk champagneontbijt. Dit vooral omdat lang niet iedereen elkaar al kent. Tijdens het ontbijt zag ik velen nader kennismaken en enthousiast ideeën uitwisselen. Onze huisstijl werd gepresenteerd en iedereen kreeg nieuwe visitekaartjes. En na afloop moesten sommigen al direct door naar hun eerste LKCA-vergadering. Binnen een paar uur waren we hard aan het werk alsof we niet anders gewend waren.

Tijdens het ontbijt heb ik het mijn medewerkers al gezegd en ik herhaal het hier graag: je kunt pas echt beginnen als alles werkt. En dat deed het maandag. Zo'n snelle overgang naar een nieuw instituut was niet mogelijk geweest zonder de enorme inzet van een klein aantal mensen die altijd achter de schermen actief zijn. U kent ze waarschijnlijk niet. Als u bijeenkomsten van Kunstfactor of Cultuurnetwerk bezocht, kwam u daar vooral onze inhoudelijke projectleiders, projectmedewerkers en adviseurs tegen. Maar juist de medewerkers die de bureaus plaatsten, kasten verhuisden, computers aansloten, snoeren aanlegden, zorgden dat de e-mail werkte, dat de website al in de lucht is, dat we al visitekaartjes hebben en dat de grootste verhuisrommel opgeruimd was, juist hen heb ik bedankt voor hun inzet. Zij zorgden ervoor dat wij allemaal direct aan de slag konden.

En daar ben ik blij om. We hebben immers een druk jaar voor de boeg. Wat we vorig jaar juli in het Activiteitenplan omschreven, is door ons de afgelopen maanden omgezet naar een intern werkplan met beschrijvingen van alle projecten die we gaan aanpakken. Prioriteiten zijn onder meer de infrastructuur voor cultuureducatie en amateurkunst, kwaliteit en samenhang in de amateurkunst en cultuureducatie in het hart van het onderwijs. Voor mijzelf betekent dit dat ik me nu en ook straks bezighoud met Cultuureducatie met Kwaliteit. Ik zeg expres straks, want het eerste half jaar ben ik werkzaam als interim directeur, ervan uitgaand dat de Raad van Toezicht op 1 juli een nieuwe directeur kan aanstellen. Ik ga dan ook door met mijn blogs zoals ik dat bij Cultuurnetwerk Nederland deed. Maar, wel met een breder onderwerp: cultuureducatie EN amateurkunst!